พี่น้องผู้ศรัทธาที่อัลลอฮ์เมตตาทุกท่าน
ชีวิตของเราเป็น “อะมานะฮ์” ที่อัลลอฮ์มอบให้เราดูแล
ใครที่ดูแลตัวเอง ดูแลหัวใจ ดูแลอะมัล ดูแลแม้กระทั่งร่างกายของตัวเองนั่นแสดงว่าเขาได้ทำหน้าที่ของเขาตามที่อัลลอฮ์สั่งแล้ว
ในขณะที่คนที่ละเลย ใช้ชีวิตโดยไม่รู้จักตัวเอง ไม่ได้ให้สิทธิต่างๆ
ที่จำเป็นกับชีวิตของตัวเอง เขาก็อาจจะต้องพบกับความล้มเหลวและหายนะในดุนยานี้
ส่วนคนที่ทุ่มเทและต่อสู้เพื่อดูแลชีวิตที่ได้รับอะมานะฮ์มา
อัลลอฮ์ก็จะประทานความช่วยเหลือให้แก่เขา มีอายะฮ์หลายที่ในอัลกุรอานที่อัลลอฮ์ตรัสไว้ว่าใครมุ่งมั่นแสวงหาความดี
เขาก็จะได้รับผลดีสะท้อนกลับมาที่ตัวเองด้วยความช่วยเหลือของพระองค์
﴿ وَمَن جَٰهَدَ فَإِنَّمَا يُجَٰهِدُ لِنَفۡسِهِۦٓۚ
إِنَّ ٱللَّهَ لَغَنِيٌّ عَنِ ٱلۡعَٰلَمِينَ 6 ﴾ [العنكبوت: 6]
ความว่า
“ใครก็ตามที่ทุ่มเทต่อสู้นั่นก็แสดงว่าเขาได้ทำเพื่อตัวเอง
แท้จริงอัลลอฮ์ทรงมั่งมีโดยไม่ต้องพึ่งสรรพสิ่งในโลกทั้งหลาย” (อัล-อันกะบูต 6)
หมายถึงใครที่ญิฮาดกับตัวเอง
ต่อสู้เพื่อให้ตัวเองเจอกับความดี แสดงว่าเขาได้รับผิดชอบต่อตัวเขาเอง
เขากำลังทำให้กับตัวเอง อัลลอฮ์สั่งให้เราทุ่มเทเพื่อความดีก็จริงแต่พระองค์ไม่ได้มีความจำเป็นต้องพึ่งพิงหรืออาศัยความดีที่เราทำลงไป
แต่ทว่าผลตอบแทนแห่งความดีทั้งหมดจะสะท้อนกลับมาที่เราเอง
﴿ مَنۡ عَمِلَ صَٰلِحٗا فَلِنَفۡسِهِۦۖ وَمَنۡ
أَسَآءَ فَعَلَيۡهَاۖ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّكُمۡ تُرۡجَعُونَ 15 ﴾ [الجاثية: 15]
ความว่า
“ใครก็ตามที่ทำอะมัลศอลิห์/ทำความดี ผลดีก็จะกลับมาที่เขา ใครก็ตามที่ทำความชั่ว ผลร้ายก็จะเกิดขึ้นกับเขาเอง
แล้วพวกเจ้าก็จะถูกนำกลับไปยังพระผู้อภิบาลของพวกเจ้าในโลกหน้า” (อัล-ญาษิยะฮ์ 15)
เพราะฉะนั้น
ทุกคนจึงมีหน้าที่ต้องรับผิดชอบต่อตัวเอง ดูแลตัวเอง เพราะเป็นอะมานะฮ์ที่อัลลอฮ์ฝากเอาไว้ให้เราเป็นหน้าที่และสิทธิที่เราต้องทำ
พี่น้องครับ
เราจะดูแลตัวเองอย่างไร?
มีหน้าที่อะไรบ้างที่เราจำเป็นต้องเอาใจใส่? มีสิทธิอะไรในหัวใจของเราและในตัวของเรา
หรือในภาพรวมทั้งหมดที่เราต้องทำให้กับตัวเอง?
ประการแรก ต้องขัดเกลาตัวเองให้เป็นคนดี
โดยเฉพาะหัวใจของเรา เราไม่สามารถที่จะละเลยให้ตัวเองจมอยู่ท่ามกลางกระแสต่างๆ ที่มันพัดพาเราไปสู่อารมณ์ใฝ่ต่ำ
ไปสู่คำเรียกร้องของชัยฏอน ท่ามกลางสังคมที่เต็มไปด้วยปัจจัยต่างๆ ซึ่งทำให้เราหันเหไปจากเส้นทางที่เที่ยงตรง
หรืออาจจะทำให้หัวใจของเราสกปรกคลุกคลีอยู่กับสิ่งโสมม เราทุกคนมีหน้าที่จะต้อง “ตัซกิยะฮ์”
ขัดเกลาตัวเอง ไม่ต้องรอให้คนอื่นมารับผิดชอบ เพราะการขัดเกลาตัวเองเป็นอะมานะฮ์ของเราเอง[1]
มุอ์มินผู้ศรัทธานั้นมีระดับหลายชั้น
ระดับที่สูงสุดคือระดับ “อิห์สาน” ดังนั้นเราจะต้องไม่อยู่กับที่ในเรื่องของการปรับปรุงตัวเองให้ดีจนเป็นที่พอพระทัยของอัลลอฮ์และบรรลุถึงระดับอิห์สาน อัลลอฮ์ตรัสว่า
﴿ قَدۡ أَفۡلَحَ مَن زَكَّىٰهَا 9 وَقَدۡ خَابَ
مَن دَسَّىٰهَا 10 ﴾
[الشمس: 9، 10]
ความว่า
“ผู้ที่ขัดเกลาจิตใจตัวเองย่อมประสบความสำเร็จแล้ว และผู้ที่ทำให้จิตใจตัวเองสกปรกย่อมหายนะแล้ว”
(อัช-ชัมส์ 9-10)
อย่างที่เราทราบกันดีว่า
อารมณ์หรือนัฟซูของเรานั้นมีสามระดับ นัฟซู อัมมาเราะฮ์ (อารมณ์ที่คอยสั่งให้ทำชั่ว),
นัฟซู เลาวามะฮ์ (อารมณ์ที่สั่งให้ทำดีบ้างทำชั่วบ้างสลับกัน) และ นัฟซู
มุฏมะอินนะฮ์ (อารมณ์ที่นิ่งและรักษาการทำความดีสม่ำเสมอ) เราต้องพยายามขัดเกลาตัวเองอยู่เสมอเพื่อย้ายจากสภาพของนัฟซูระดับล่างๆ
ให้กลายนัฟซู มุฏมะอินนะฮ์ให้ได้[2]
ประการที่สอง
การทบทวนตัวเอง[3]
ดังที่อัลลอฮ์ได้ตรัสว่า
﴿ يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ
ٱللَّهَ وَلۡتَنظُرۡ نَفۡسٞ مَّا قَدَّمَتۡ لِغَدٖۖ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۚ إِنَّ ٱللَّهَ
خَبِيرُۢ بِمَا تَعۡمَلُونَ 18﴾
[الحشر: 18]
ความว่า
“โอ้ผู้ศรัทธาทั้งหลาย จงยำเกรงต่ออัลลอฮ์ และจงพิจารณาดูว่าได้เตรียมอะไรไว้สำหรับวันพรุ่งนี้บ้าง
จงยำเกรงต่ออัลลอฮ์เถิด แท้จริงอัลลอฮ์ทรงรู้ดีถึงการกระทำของพวกเจ้า” (อัล-หัชร์ 18)
เราต้องทบทวนตัวเองอยู่เสมอว่าที่ผ่านมาเราทำอะไรแล้ว
ตอนนี้เราทำอะไรบ้าง และได้เตรียมตัวอะไรไว้บ้างสำหรับวันที่เราจะกลับไปเจอกับอัลลอฮ์ในวันพรุ่งนี้นั่นก็คือวันกิยามะฮ์
ท่านอุมัร บิน อัล-ค็อฏฏอบ เราะฎิยัลลอฮุอันฮฺ ได้กล่าวว่า จงสอบสวนตัวเองก่อนที่พวกเจ้าจะถูกสอบสวน[4]
ประการที่สาม
ปลดตัวเองจากสิทธิที่เกี่ยวโยงกับคนอื่น[5] กล่าวคือต้องระวังอย่าให้เรามีภาระผูกพันกับสิทธิของคนอื่นที่มีอยู่เหนือเรา
โดยเฉพาะเรื่องทรัพย์สินและหนี้สินที่ยังไม่ได้จัดการให้เสร็จสิ้น
ต้องรีบดำเนินการเคลียร์ทุกอย่างให้สิ้นสุดภาระผูกพันก่อนจะหมดลมหายใจ
มิเช่นนั้นแล้วอาจจะไม่ได้เข้าสวรรค์ คนที่เป็นหนี้เป็นสินและไม่พยายามที่จะจ่ายหนี้เขาจะเสี่ยงอย่างมาก
แม้กระทั่งคนที่ตายชะฮีดซึ่งมีผลบุญที่สูงสุดแล้วก็ตาม รายงานจากอับดุลลอฮ์ บิน อัมร์
เราะฎิยัลลอฮุอันฮุมา ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม กล่าวว่า
«يُغْفَرُ لِلشَّهِيدِ كُلُّ ذَنْبٍ إلَّا الدَّيْنَ» [مسلم 1886]
ความว่า
“บาปของผู้ที่ตายชะฮีดจะถูกอภัยทั้งหมด ยกเว้นหนี้สิน” (บันทึกโดยมุสลิม 1886
จากอับดุลลอฮ์ บิน อัมร์)
ประการที่สี่
อย่าทำร้ายหรือทำลายตัวเองในโลก
ดุนยา[6] ต้องดูแลตัวเองอย่าให้มีปัจจัยต่างๆ ที่จะนำไปสู่การทำลายตัวเอง
ไม่ว่าจะเป็นพฤติกรรมเสี่ยงหรือโรคร้ายต่างๆ ต้องไม่นำตัวเองเข้าไปสู่สาเหตุที่จะก่อให้เกิดความหายนะ
บาดเจ็บ และคร่าชีวิต ไม่ว่าทางตรงหรือทางอ้อม เช่นการใช้ยาเสพติดหรือฆ่าตัวตาย เป็นต้น
อัลลอฮ์ได้ตรัสว่า
﴿وَلَا تُلۡقُواْ بِأَيۡدِيكُمۡ إِلَى ٱلتَّهۡلُكَةِ﴾ [البقرة: 195]
ความว่า
“อย่าโยนตัวของพวกเจ้าสู่ความหายนะ” (อัล-บะเกาะเราะฮ์ 195)
﴿وَلَا تَقۡتُلُوٓاْ أَنفُسَكُمۡۚ إِنَّ ٱللَّهَ
كَانَ بِكُمۡ رَحِيمٗا 29﴾
[النساء: 29]
ความว่า
“อย่าได้ฆ่าตัวเอง แท้จริงแล้วอัลลอฮ์นั้นทรงเมตตาต่อพวกเจ้าอย่างที่สุด” (อัน-นิสาอ์
29)
ประการที่ห้า[7] ป้องกันอย่าให้ตัวเองโดนลงโทษในวันอาคิเราะฮ์[8]
เป็นข้อที่สำคัญที่สุด ให้สำรวจตัวเองเลยว่าตอนนี้มีพฤติกรรมอะไรบ้างที่เราทำอยู่จะเป็นสาเหตุนำไปสู่การเป็นชาวนรก
วัลอิยาซุบิลลาฮ์มินซาลิก ให้เรารีบละทิ้งละเลิกและเตาบัตกลับตัว
มนุษย์บางคนตอนมีชีวิตในโลกดุนยาทำทุกอย่างเพื่อให้มีความสุข
ปรนเปรอความต้องการของตัวเอง แต่ลืมไปว่าสิ่งที่ตัวเองทำและแสวงหาอยู่นั้นเป็นเหตุให้เขาต้องเจอกับความหายนะในวันอาคิเราะฮ์
และต้องตกอยู่ในการลงโทษของไฟนรก เพราะฉะนั้นจึงต้องระมัดระวังให้มาก
อัลลอฮ์ตรัสว่า
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ قُوٓاْ أَنفُسَكُمۡ
وَأَهۡلِيكُمۡ نَارٗا﴾
[التحريم: 6]
ความว่า
“โอ้ผู้ศรัทธาทั้งหลาย จงป้องกันตัวเองและครอบครัวของพวกเจ้าให้พ้นจากไฟนรก”
(อัต-ตะห์รีม 6)
พี่น้องครับ
ทั้งหมดนี้คือสิ่งที่เราจะต้องทบทวน
อัลลอฮ์สร้างเรามาให้เป็นมัคลูกที่มีเกียรติที่สุดถ้าหากเราเป็นผู้ศรัทธา อัลลอฮ์ต้องการให้เราได้รับสิ่งที่ดีสุด
ดังนั้นเราจะต้องไม่ลืมว่าอัลลอฮ์สร้างเรามาเพื่ออะไร ต้องไม่ลืมที่จะดูแลตัวเอง
ดูแลอะมานะฮ์ที่อัลลอฮ์ให้มาให้ดีที่สุด สุดท้ายเราก็จะกลับไปรับผลตอบแทนอย่างงดงามและดีเลิศที่สุดจากพระองค์ในวันอาคิเราะฮ์
นั่นคือสวนสวรรค์อันสถาพรและนิรันดร
พี่น้องทั้งหลายครับ
อัลลอฮ์ตรัสว่า
﴿وَنَفۡسٖ وَمَا سَوَّىٰهَا 7 فَأَلۡهَمَهَا فُجُورَهَا
وَتَقۡوَىٰهَا 8﴾
[الشمس: 7، 8]
ความว่า
“ขอสาบานด้วยชีวิตจิตใจและธรรมชาติที่พระองค์ได้สร้างไว้ให้มันอย่างเที่ยงตรง แล้วพระองค์ก็ชี้ให้เห็นทั้งทางที่ชั่วร้ายและทางแห่งความยำเกรงของมัน”
(อัช-ชัมส์ 7-8)
อัลลอฮ์ทรงสาบานกับชีวิตของเรา
เพื่อบอกว่ามันสำคัญมาก พระองค์ได้บอกเส้นทางแห่งทางนำและเส้นทางแห่งหายนะไว้ให้กับเราแล้วอย่างชัดเจน
ดังนั้นเราต้องเลือกให้ดีว่าจะเดินไปบนเส้นทางไหน
มีรายงานจากท่านอิบนุ
อับบาส เราะฎิยัลลอฮุอันฮฺ ว่า
كَانَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا
تَلَا هَذِهِ الْآيَةَ ﴿وَنَفۡسٖ وَمَا سَوَّىٰهَا 7 فَأَلۡهَمَهَا فُجُورَهَا
وَتَقۡوَىٰهَا 8﴾ وَقَفَ، ثُمَّ قَالَ: «اللَّهُمَّ
آتِ نَفْسِي تَقْوَاهَا أَنْتَ وَلِيُّهَا وَمَوْلَاهَا وَخَيْرُ مَنْ زَكَّاهَا».
[ذكره ابن كثير في تفسيره]
ความว่า
ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม เมื่ออ่านถึงอายะฮ์นี้ ท่านจะหยุดชั่วครู่ แล้วกล่าวขอดุอาอ์ว่า
«اللَّهُمَّ آتِ نَفْسِي تَقْوَاهَا أَنْتَ وَلِيُّهَا
وَمَوْلَاهَا وَخَيْرُ مَنْ زَكَّاهَا».
โอ้ อัลลอฮ์
ได้โปรดประทานให้หัวใจฉันมีความยำเกรงด้วยเถิด พระองค์เป็นผู้ดูแลมันและเป็นเจ้าของมัน
พระองค์เป็นผู้ที่ดีที่สุดในการขัดเกลามันให้บริสุทธิ์ (เป็นรายงานที่อิบนุ กะษีรได้นำมาระบุไว้ในตัฟซีรของท่าน)
นี่เป็นดุอาอ์ที่เราใช้ขอเพื่อให้อัลลอฮ์ช่วยเหลือเราในการทำหน้าที่ดูแลตัวเอง
ดูแลอะมานะฮ์ที่อัลลอฮ์มอบให้เรารับผิดชอบอย่างดีที่สุด จนกว่าชีวิตของเราจะหาไม่และได้กลับไปหาอัลลอฮ์ในที่สุด
อินชาอัลลอฮ์
[1] تَزْكِية النفس: والتَّزكية: هي تطهيرُ
النفس من نزغات الشر والإثم، وتنميةُ فطرة الخير فيها، مما يؤدي إلى استقامتها،
وبلوغها درجةَ الإحسان.
[2] والنَّفسُ لها ثلاثةُ أحوال: النفس
الأمارة بالسوء، والنفس اللوامة، والنفس المطمئنة. والعاقل هو الذي يجتهد -بالليل
والنهار- في تزكية نفسه؛ لِيَرْتَقِيَ بها من النفس الأمارة بالسوء إلى النفس
المطمئنة.
[3] محاسبة النفس.
[4] قال عمر بن الخطاب رضي الله عنه: "حَاسِبُوا
أَنْفُسَكُمْ قَبْلَ أَنْ تُحَاسَبُوا".
[5] تَخْلِيصُها مِنْ حُقُوقِ النَّاسِ.
[6] وِقَايَتُها مِنْ الهَلاَكِ في الدُّنْيَا.
[7] وِقَايَتُها مِنْ الهَلاَكِ في الدُّنْيَا.
[8] وِقَايَتُها مِنْ العَذَابِ فِي الآخِرَةِ.